Jes, ni NE povas.

Afonso Camboim

Lastatempe mi sufiĉe streciĝas por kompreni kial la Esperanto-movado ĝis nun ne establis institucian politikon por provi, konstante kaj strategie, la respondecigon de la naciaj registaroj pri Esperanto.

La efektivigo de tia politiko implicus, kompreneble, la partnerecon de Universala Esperanto-Asocio - UEA (por la internacia kunordigo) kun la Landaj Asocioj (por la loka konduko), kaj eble ni ne taksas nin kapablajn pri tio. Tamen, se unu el la fundamentaj celoj de Esperanto estas iĝi "dua lingvo de ĉiu popolo", ĉu unu el la plej gravaj taskoj de la reprezentantoj de la lingvo ne devas esti ĝuste konstrui la dialogon kun la reprezentantoj de la popoloj? La gvidantoj de la movado eble taksas, ke ni atingos la  statuson de Lingvo de la Homaro irante rekte al la individuoj, ignorante la  ŝtatojn... Ĉu?

La kreskanta malkaŝiĝo de la "problemoj, kiujn Esperanto povas solvi" (la  nombro pli kaj pli granda de balbutantoj en fremdaj lingvoj, la financaj kostoj de la babelo, ktp) igas en aferon de civitaneco (do, de registaro) la starigon de monda lingvo komuna, aliranta al la "sufiĉa dulingveco". La esperantistoj, tamen, la solaj kiuj ĝis nun optimumigis solvon al la monda babelo, abdikis serioze alporti ĝin al la registaroj, eble ĉar tio implicas implikajn burokratismojn, konvinkigan argumentadon kaj politikan batalon – krom solidan unuecon kaj internan organizon de tiu minoritato, kiu  estas la esperantistaro.

La fakto, ke ni kunvenigis preskaŭ 3.000 esperantistojn el 80 landoj en la mondan kongreson de Lille/2015, ekzemple, sen ajna oficiala diskuto de tiu temo kaj sen okazigo de eĉ unu kunveno de la estraro de UEA kun tiuj de la Landaj Asocioj, ĝi montras samtempe nian fortecon kaj nian malfortecon. Jes, esperantismo estas vivanta organismo - sed sen politika volo.

Donita ĉi kontraŭdiro, mia komprenpenado perdiĝas en returniĝanta rondo. Kunrespondecigi registarojn pri Esperanto: ni ne povas, ĉar ni ne volas, aŭ ni ne volas, ĉar ni ne povas?

Unu certeco restas: dum la internacia organizo kiu estras la movadon ne kondukas la procezon, jes, ni ne povas.

Sufiĉa bilingvismo – kio estas tio?

Sufiĉa bilingvismo – kio estas tio?

Afonso Camboim

Vendredon 26-an de junio, en la restoracio Supren Verda, Braziljo, la intervjuanto de la programo "Supren Babilado", mia amiko poeto Paulo Nascentes, paroligis min rilate al la koncepto Esperanto, bilinguismo suficiente (t.e., sufiĉa dulingveco – aŭ bilingvismo), proponita de mi. Tiam, vole nevole, mi malnetis parole la ideon, kiun mi prezentas en ĉi tiu artikoleto.

Mi diris, interalie, ke ĉiu homo kiu vidas sin kiel eron de la homaro nepre trovas nesufiĉan lerni ian ajn duan (aŭ trian, kvaran...) etnan lingvon, krom la gepatran, ĝuste ĉar tiuj lingvoj ne kapabligas tiun homon parole komunikiĝi kun ĉiuj – nur kun specifaj komunumoj. Tia du- (tri-, kvar-...) lingveco nepre estas nesufiĉa...

La koncepto fakte estas tre simpla, kaj ĝia kerna nocio tute akordiĝas kun la propono mem de Esperanto, kiel “dua lingvo por ĉiu popolo”. Ĝi emfazas, ke, samkiel la apero de la elektra lampo, ekzemple, ĝenelale eksigis la lumigon per kandeloj, la apero kaj la viviĝo de la Internacia Lingvo devus eksigi la tradician neceson lerni fremdajn lingvojn (io kio tre hontige ankoraŭ estas devigata en la lernejoj de ĉiuj landoj). Ĝi komprenigas, ke la fremdlingva studado, tute senefika kaj elspeziga pseŭdosolvo, krom malvidebligi la veran problemon de la internacia komunikmanko, ignoras la ekziston de la vera solvo, jam provita kaj pruvita, nome Esperanto. Ĝi reliefigas la evidenton, ke paroli altnivele plurajn lingvojn tute ne eblas al ĉiuj homoj (kaj ke eĉ tio estus nesufiĉa!), sed paroli bone duan lingvon, precipe se tiu lingvo logikas kaj facilas kiel Esperanto, eblas al preskaŭ ĉiuj homoj nuntempe.

La “sufiĉeco” en tiu koncepto rilatas ankaŭ la efektivan eblecon scipovi la du lingvojn (sen la balbutado kiu karakterizas la uzadon de fremdaj lingvoj) kaj la aliron al la homkapablo esprimiĝi plene per la parolo (sen lingva handkapo), en ajna parto de la mondo. Se paroli duan lingvon je la nivelo de la unua ne estas facile, la dua lingvo lernenda, do, efiku pri la tuta problemo (ne pri parteto).

Pensi pri “sufiĉa bilingvismo”, finfine, estas pensi realisme ne nur pri dua lingvo monde lernata, sed ankaŭ pri la senlima uzado de la teknologiaj komunikiloj. Nuntempe la plej avangardaj teknologioj pri komunikado estas limigitaj de la simplaj praaj lingvobaroj, kaj nia progresema civilizacio ridinde "senpotencas" antaŭ la "plena neebleco" paroli la saman lingvon. Niaj maŝinoj sendas (kaj ni ricevas) mesaĝojn el Plutono, sed du homoj ofte ne sukcesas interparoli de unu al alia ambasejo en la sama strato aŭ de unu al alia najbara seĝo en UN-kunveno. Io grave eraras en tiu logiko, precipe konsiderite, ke ni ĵus konkeris la rimedojn por la interplaneda komunikado, kaj ke jam de 127 jaroj ni konkeris la rimedon por la rekta transnacia interparolado. Elkalkulante, kion valoras la internacia atingo de la telefonio aŭ eĉ la "whatsappo", se la lingva kodo ne estas komuna al la komunikantoj? 

Sim, nós NÃO podemos.

Afonso Camboim

Ultimamente tenho me esforçado bastante para entender por que o Movimento Esperantista até hoje não estabeleceu uma política institucional para tentar, de forma permanente e estratégica, responsabilizar os governos nacionais pelo Esperanto. 

A implementação de uma tal política implicaria, obviamente, a parceria da Universala Esperanto-Asocio - UEA (coordenação internacional) com as Landaj Asocioj (execução local), e talvez não nos julguemos aptos para isso. Mas, se um dos objetivos fundamentais do Esperanto é tornar-se "segunda língua de cada povo", uma das maiores tarefas dos que representam a língua não deveria ser exatamente a construção do diálogo com os que representam os povos? As lideranças do movimento talvez achem que atingiremos o status de Língua da Humanidade indo direto aos indivíduos, à revelia dos estados... Será?   

A crescente evidenciação dos "problemas que o Esperanto pode resolver" (o número cada vez maior de balbuciantes em língua estrangeira, os custos financeiros da babel, entre outros) transforma em questão de cidadania (logo, de governo) o estabelecimento de uma língua mundial comum, que permita o "bilinguismo suficiente". Os esperantistas, porém, os únicos que até agora otimizaram uma solução para a babel, têm abdicado de levá-la seriamente aos governos, talvez porque isso implique muita burocracia, argumentação e luta política - além de muita união e organização interna dessa minoria, que somos os esperantistas.  

  

O fato de reunirmos quase 3 mil esperantistas de 80 países em um congresso mundial como o de Lille/2015, sem que tenha havido oficialmente qualquer discussão sobre esse tema e sem que tenha havido sequer uma reunião da diretoria da UEA com as das Landaj Asocioj, mostra ao mesmo tempo nossa força e nossa fraqueza. Sim, o esperantismo é um organismo vivo - mas sem vontade política. 

Diante dessa contradição, meu esforço de entendimento se perde em um círculo vicioso. Co-responsabilizar governos pelo Esperanto: não podemos porque não queremos, ou não queremos porque não podemos? 

Uma certeza permanece: enquanto a entidade que dirige internacionalmente o movimento não conduzir o processo, sim, nós não podemos.